7 κύρια συνθετικά στοιχεία στα οποία η Αγορά Ενέργειας πρέπει να δώσει απαντήσεις για την επιτυχημένη ενεργειακή μετάβαση
Πρώτη δημοσίευση: energypress
του Υπάτιου Μωυσιάδη
Το 2022 φεύγει αφήνοντας ένα τοπίο ρευστότητας και αβεβαιότητας. Τόσο η ενεργειακή κρίση η οποία επιδεινώθηκε λόγου του πολέμου στην Ουκρανία όσο και η κλιματική κρίση της οποίας η επιπτώσεις είναι πλέον οφθαλμοφανείς έχουν φέρει στην επιφάνεια τις χρόνιες ελλείψεις και παθογένειες στο χώρο της Ενέργειας τόσο σε Εθνικό όσο και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Το τρίπτυχο της ενέργειας είναι η Βιωσιμότητα της επένδυσης και της τεχνολογίας με γνώμονα την πράσινη μετάβαση, η Εξασφάλιση προσιτών τιμών και η Ασφάλεια παροχής. Ποια είναι όμως τα συνθετικά στοιχεία στην Αγορά Ενέργειας;
Πρόσβαση και Επενδύσεις στο Δίκτυο
Η διαθεσιμότητα του δικτύου αποτελεί το κυριότερο πρόβλημα για τη ταχύτερη διείσδυση νέων τεχνολογιών παραγωγής ενέργειας. Το ζήτημα της πρόσβασης στο δίκτυο είναι το φλέγον θέμα σε κάθε ευρωπαϊκή αγορά, καθώς χωρίς δίκτυο ή επέκταση του δικτύου, δεν μπορούν να συνδεθούν και να ολοκληρωθούν νέα έργα[1] . Η ίδια η αρχιτεκτονική, οι υποδομές και η διαχείριση του δικτύου είναι μη συμβατές με τον δομικά στοχαστικό χαρακτήρα και την αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Η μετάβαση από το συμβατικό σύστημα ενέργειας σε ευφυή ηλεκτρικά δίκτυα και σε νέες μορφές διαχείρισης των αμφίδρομων ροών ενέργειας[2] φαντάζουν πολύ μακριά, ειδικά ελλείψει πλαισίου το οποίο να επιτρέπει και να ενθαρρύνει νέες ιδιωτικές επενδύσεις τόσο στα συστήματα μεταφοράς όσο και στα δίκτυα διανομής. Σε περιπτώσεις, η νέα αυτή μετάβαση φαντάζει σενάριο επιστημονικής φαντασίας, εκτός της σφαίρας του εφικτού, όταν ακόμη και απλές λύσεις, όπως οι έξυπνοι μετρητές δεν έχουν εγκατασταθεί στην πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών.
Ισορροπημένη εισαγωγή πολλαπλών τεχνολογιών ΑΠΕ
Η εποχή που στα δίκτυα υπήρχε κεντρική παραγωγή και μονόδρομη ροή προς την κατανάλωση έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Η τεχνολογία για την πλήρη μετάβαση σε πράσινες μορφές ενέργειας είναι διαθέσιμη, η λύση όμως δεν μπορεί να είναι μονοδιάστατη. Απαιτούνται πολλές και διαφορετικές τεχνολογίες οι οποίες δίνουν καθορισμένες λύσεις και έχουν συγκεκριμένη εφαρμογή βάσει τοπικών, μορφολογικών και γεωγραφικών περιορισμών. Η ισορροπημένη εισαγωγή πολλαπλών νέων τεχνολογιών τόσο σε επίπεδο παραγωγής όσο και σε επίπεδο αποθήκευσης μπορεί να δώσει απαντήσεις και υπό προϋποθέσεις να επιταχύνει την μετάβαση σε πράσινες και ηπιότερες μορφές ενέργειας, ενισχύοντας την αειφόρο ανάπτυξη.
Διατήρηση σε λειτουργία υπαρχόντων έργων ΑΠΕ
Στον συνεχή μαραθώνιο για την ένταξη νέων μονάδων ΑΠΕ στο δίκτυο είναι εύκολο να παραβλέψουμε την ύψιστη σημασία που έχει η διατήρηση της υπάρχουσας παραγωγής ΑΠΕ τουλάχιστον σε επίπεδο ισχύος και έργων. Δεν είναι τυχαίο ότι και σε αυτό τον τομέα οι κύριοι περιορισμοί για το λεγόμενο repowering είναι θεσμικοί και νομικοί. Το παράδοξο είναι ότι ενώ η τεχνολογία τόσο στα Φ/Β όσο και στα αιολικά έχει αλλάξει ριζικά τα τελευταία 10 χρόνια, ο νομοθέτης δεν ανταποκρίνεται εγκαίρως για την υιοθέτηση των κατάλληλων θεσμοθετικών ρυθμίσεων που θα επιτρέψουν την συνέχιση της λειτουργίας των υπαρχόντων έργων. Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι έργα τα οποία αναπτύσσονται σήμερα έχουν ορίζοντα ζωής άνω των 35 ετών. Στο διάστημα αυτό υλικά και τεχνολογίες που χρησιμοποιούμε τώρα θα έχουν εκλείψει. Ήδη είναι πολύ δύσκολο για τις εταιρείες που έχουν έργα σε λειτουργία να βρουν στην αγορά και να αντικαταστήσουν φωτοβολταϊκά πάνελ αλλά και μηχανές ή εξοπλισμό ο οποίος εγκαταστάθηκε 5-7 χρόνια πριν. Επομένως θα πρέπει οι βελτιώσεις στην απόδοση και οι τεχνολογικές αλλαγές να λαμβάνονται υπόψη στην ανανέωση των αδειών και στην διατήρηση σε λειτουργία υπαρχόντων έργων.
Εισαγωγή Αποθήκευσης και υπηρεσιών Δικτύου
Η αποθήκευση θα παίξει καταλυτικό ρόλο στην καλύτερη διαχείριση του δικτύου και στην απελευθέρωση πολύτιμου χώρου στο δίκτυο. Δυστυχώς όμως ακόμη και σε αυτό τον τομέα η χώρα μας δείχνει αναποφάσιστη και μη θαρραλέα. Από το 2019 γίνονται έντονες συζητήσεις για το περίφημο πλαίσιο αποθήκευσης αλλά ακόμη και τώρα, 3 χρόνια αργότερα, αυτό δεν έχει αποσαφηνιστεί. Εγκλωβιζόμαστε στην λογική επιδοτήσεων και επικροτούμε την επιδοματική πολιτική ακόμη και σε έναν τομέα που δεν χρειάζεται καμία απολύτως λειτουργική ενίσχυση. Η αποθήκευση ενέργειας μπορεί να λειτουργήσει χωρίς να επιβαρύνει ούτε κατά ένα ευρώ τον κρατικό προϋπολογισμό και κατ’ επέκταση τον Έλληνα φορολογούμενο. Αυτό που χρειάζεται είναι η υιοθέτηση καλών πρακτικών από χώρες οι οποίες κατάφεραν να εισάγουν επιτυχημένα την αποθήκευση, ορθολογικός και μακροπρόθεσμος σχεδιασμός και φυσικά ένα σταθερό και αποκρυσταλλωμένο λειτουργικό πλαίσιο το οποίο θα διαμορφώνει ένα υγιές ανταγωνιστικό περιβάλλον και θα αποτυπώνει καθαρά όλες τις υπηρεσίες που θα προσφέρουν οι παραγωγοί στο δίκτυο, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους θα αποζημιώνονται για αυτές (revenue streams for revenue stacking).
Γρηγορότερη Αδειοδότηση χωρίς οριζόντιες αποκλίσεις
Οι μακροχρόνιες παθογένειες του δημόσιου τομέα εξακολουθούν και ταλανίζουν ακόμη και σήμερα την αδειοδότηση των ΑΠΕ. Δύο όμως είναι τα κύρια θέματα που χρήζουν επίλυσης. Πρώτον, τόσο η Ελλάδα όσο και η υπόλοιπη Ευρώπη πάσχουν από μία ξεκάθαρη σχέση εξάρτησης και συνδιαλλαγής με τοπικούς παράγοντες[3] και ανθρώπους με ελλιπή γνώση ή και ιδιοτελή κριτήρια. Αφήσαμε για δεκαετίες την τοπική αυτοδιοίκηση να επηρεάζει τον κεντρικό ενεργειακό σχεδιασμό με δικαιολογίες, ιδεοληψίες και προσχήματα. Αυτό πρέπει να αλλάξει άμεσα. Η συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες είναι αναγκαία αλλά χωρίς να αποτελεί τροχοπέδη στην ανάπτυξη. Δεύτερον, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες για επιτάχυνση της αδειοδοτικής διαδικασίας με νέους νόμους, η ουσία, δυστυχώς, δεν έχει αλλάξει. Εξακολουθούμε και βλέπουμε τις ίδιες καθυστερήσεις και παθογένειες σε όλα τα στάδια αυτής. Από την άλλη βέβαια ο νομοθέτης ορίζει χρονοδιαγράμματα και κάνει ασκήσεις επι-χάρτου, χωρίς όμως να διαθέτει τους κατάλληλους πόρους και εργαλεία στις υπηρεσίες ώστε να εκτελέσουν το έργο τους σωστά και εγκαίρως. Ίσως και εδώ τη λύση να μπορεί να τη δώσει το περίφημο outsourcing σε διαπιστευμένες εταιρείες συμβούλων και εκλεκτών. Απλώς διερωτώμαι…
Σταθερότητα στο νομοθετικό κανονιστικό πλαίσιο και διαφάνεια στην λειτουργία.
Εάν το επιθυμητό είναι η ταχύτερη εκτέλεση έργων και η μεγαλύτερη διείσδυση των ΑΠΕ στην αγορά ενέργειας, τότε θα πρέπει να υπάρχει ένα σταθερό νομοθετικό / κανονιστικό πλαίσιο στην αγορά το οποίο να διέπεται από διαφάνεια και να δημιουργεί υγιείς συνθήκες ανταγωνισμού. Στην Μ. Βρετανία για παράδειγμα, το αδειοδοτικό πλαίσιο των ΑΠΕ παραμένει το ίδιο τα τελευταία δέκα χρόνια με πολύ μικρές διορθωτικές παρεμβάσεις. Στην Ελλάδα, το νομοθετικό πλαίσιο αλλάζει κατά το δοκούν, κυρίως αντιδρώντας σε μεμονωμένα συμβάντα και γεγονότα, δείχνοντας έτσι έλλειψη μακροχρόνιου σχεδιασμού ή και έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ των παραγόντων της αγοράς. Είναι πολύ λυπηρό να χάνεται η εμπιστοσύνη διεθνών επενδυτών λόγω των συνεχών αλλαγών αλλά και της έλλειψης διαφάνειας, έστω και αν η αρχική πρόθεση των αλλαγών σε πολλές περιπτώσεις μπορούσε να δικαιολογηθεί. Σταθερότητα λοιπόν, πλήρης ψηφιοποίηση και εισαγωγή όχι μόνο ποσοτικών αλλά και ποιοτικών χαρακτηριστικών στην αξιολόγηση της ικανότητας εκτέλεσης έργων από τους υποψήφιους επενδυτές
Νέα Επιχειρηματικά Μοντέλα
Οι πρωτοφανείς παγκόσμιες απειλές και ανακατατάξεις εκτός από κινδύνους δημιουργούν και μοναδικές ευκαιρίες. Για τα τελευταία 70 χρόνια η σταθερή οικονομική ανάπτυξη στηρίχθηκε διαχρονικά μεταξύ άλλων και στις πολύ χαμηλές τιμές ενέργειας (η οποία βέβαια επιδοτήθηκε εμμέσως με πολλά τρις, αλλά αυτό είναι μία άλλη συζήτηση). Αυτή η συνθήκη αλλάζει πλέον. Αυτό δημιουργεί την ανάγκη εξεύρεσης νέων λύσεων υπό την μορφή του υδρογόνου, συνθετικών καυσίμων ή άλλων νέων τεχνολογιών αλλά και στην εφαρμογή δοκιμασμένων λύσεων όπως η εξοικονόμηση ενέργειας, η αυτονομία στην παραγωγή, κτλ.
Είναι στο χέρι όλων μας λοιπόν να εντοπίσουμε μέσα στα πλαίσια της κλιματικής και ενεργειακής κρίσης νέα επιχειρηματικά μοντέλα που να δίνουν συνολικές και υπό συνθήκες συνδυαστικές λύσεις σε υπαρκτά προβλήματα.
